POWIAT MIŃSKI w województwie mazowieckim został utworzony 1 stycznia 1999 r. na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów - Dz. U. Nr 103, poz. 652.
Mieszkańcy powiatu mińskiego tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową. Mieszkańcy powiatu podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym - poprzez wybory i referendum powiatowe - lub za pośrednictwem organów powiatu.
W granicach powiatu mińskiego znajdują się:
- miasta: Mińsk Mazowiecki, Sulejówek;
- gminy miejsko-wiejskie: Halinów, Kałuszyn, Mrozy
- gminy wiejskie: Cegłów, Dębe Wielkie, Dobre, Jakubów, Latowicz, Mińsk Mazowiecki, Siennica, Stanisławów.
Zasady funkcjonowania powiatu określa statut, przyjęty uchwałą Nr XV/176/16 z dnia 22 czerwca 2016 r.
Powiat miński posiada herb i flagę ustanowione uchwałą Nr XXVII/234/2002 Rady Powiatu Mińskiego z dnia 26 marca 2002 r.
Herbem powiatu mińskiego jest tarcza późnogotycka z podstawą zaokrągloną tzw. tarcza hiszpańska dwudzielna w słup, przedstawiająca w polu prawnym czerwonym białego orła niekoronowanego ze złotą przepaską na skrzydłach, z takimż dziobem, szponami oraz pierścieniem na ogonie, w polu lewym błękitnym złotą ośmioramienną gwiazdę nad złotym półksiężycem.
Flagę powiatu mińskiego stanowi płat tkaniny o kształcie prostokąta o proporcji boku krótszego ( szerokość) do boku dłuższego ( długość ) jak 5:8 składający się z dwóch równych pasów w układzie równoległym, pas pierwszy ( górny) w kolorze czerwonym, drugi ( dolny ) - błękitnym.
Władze Powiatu Mińskiego:
Powiat na zewnątrz reprezentuje Starosta Miński. Siedzibą władz powiatu jest miasto Mińsk Mazowiecki.
Historia Mińska Mazowieckiego jako powiatowego ośrodka administracyjnego rozpoczyna się dopiero w XIX w. Do tego okresu miejscowości wchodzące w skład obecnego powiatu mińskiego nie należały do jednolitej jednostki administracyjnej niższego szczebla (tzw. ziemi i powiatu). W momencie lokacji Mińska w 1421 r. tereny te należały do dzielnicy czersko-warszawskiej Księstwa Mazowieckiego. Podczas inkorporacji Księstwa Mazowieckiego do Korony w 1526 r. weszły one w skład województwa mazowieckiego. Do 1539 r. Mińsk należał do powiatu czerskiego. Dla zawiślańskiej jego części (w tym samym roku) utworzono powiat garwoliński, który objął m.in. Mińsk z Jakubowem, Kołbielą, Siennicą, Jeruzalem, Kiczkami, Kuflewem i Latowiczem. Do powiatu warszawskiego Ziemi Warszawskiej należał Stanisławów, Pustelnik, Okuniew i Długa Kościelna; zaś do powiatu liwskiego Ziemi Liwskiej, północno-wschodnie obszary obecnego powiatu mińskiego z Kałuszynem i Dobrem.
Epoka renesansu to okres rozwoju społeczno-gospodarczego Mazowsza południowo-wschodniego. W tym "złotym okresie" wokół Mińska powstaje (dzięki protekcji książęcej i zamożnej części szlachty) sieć miasteczek, które w większości zostaną zdegradowane w XIX w. do roli osad. Dziś o miejskiej przeszłości tych miejscowości świadczą zachowane układy urbanistyczne z centralnie położonymi placami targowymi - rynkami. Oto historia uzyskania i utraty praw przez powiatowe miejscowości, przedstawiona w porządku chronologicznym:
- 29 maja 1421 r. Mińsk, Mieńsk, Mińsko, Mensko.
- 1423 r. - prawa miejskie uzyskał Latowicz; jest to prawdopodobnie potwierdzenie wcześniejszej lokacji (już w XI w. Latowicz miał być ośrodkiem kościelnym); Latowicz jest jedną z najstarszych miejscowości; prawa miejskie utracił w 1869 r.
- Ok. 1521r. miastem stał się Kuflew; prawa utracił w 1820 r.
- 2 maja 1523 r. miastem stał się Stanisławów (Cisek); a utracił prawa w 1869 r.
- 10 kwietnia 1526 r. prawa miejskie uzyskała Siennica (Janowo); prawa utraciła w 1869 r.
- 28 września 1530 r. - Dobre; utrata praw miejskich w 1852 r.
- 2 lutego 1532 r. - Kołbiel; utrata praw miejskich w 1869 r.
- 24 stycznia 1533 r. - Jeruzal (Żeliszew); utrata praw miejskich w 1820 r.
- 1538 r. - Okuniew; utrata praw miejskich w 1869 r.
- 25 stycznia 1549 r. prawa miejskie otrzymał Sendomierz - miasto wchłonięte przez Mińsk już w XVII w. Rynek Sendomierski to obecnie Plac Jana Kilińskiego w Mińsku Mazowieckim.
- 16 lutego 1621 r. - Cegłów (Cebrowo); utrata praw miejskich w 1869 r.
- W 1718 r. prawami miejskimi uhonorowano Kałuszyn.
Zmiany podziału administracyjnego dokonują się pod koniec XVIII w. W wyniku III-go rozbioru Rzeczypospolitej obszar obecnego powiatu znalazł się w zaborze austriackim. Mińsk znalazł się w tzw. Galicji Zachodniej, której granica północna opierała się na Bugu. Ziemie wokół Mińska znalazły się w nowo utworzonym okręgu (Kreis) Wiązowna. Parafie rzymskokatolickie zostały podporządkowane biskupowi lubelskiemu. W 1803 r. Austriacy w miejsce okręgów utworzyli cyrkuły. Mińsk znalazł się w cyrkule siedleckim, do którego wszedł zlikwidowany okręg w Wiązownej. Podział ten przetrwał do 1809 r., kiedy to - na mocy postanowień Pokoju Wiedeńskiego z 14 października tego roku - Galicja Zachodnia została włączona do Księstwa Warszawskiego. Na tym obszarze utworzono departamenty, w tym siedlecki, do którego weszły m.in. ziemie wokół Mińska. Dekretem z dnia 24 lutego 1810 r. utworzono powiaty, w tym: stanisławowski i siennicki, które jednocześnie zostały wyłączone z departamentu siedleckiego i włączone do departamentu warszawskiego. Do 1975 r. te ziemie związane były z ośrodkiem władzy wyższego szczebla departamentowego, później wojewódzkiego, gubernialnego i ponownie wojewódzkiego, związanym z Warszawą (z wyjątkiem okresu 1975-1998 kiedy był związany z województwem siedleckim).
W okresie Księstwa Warszawskiego Mińsk, razem z miastami: Cegłów, Jeruzal, Kałuszyn, Kołbiel, Kuflew, Latowicz i Siennica, znalazł się w powiecie siennickim. Powiat stanisławowski objął m.in. Stanisławów i Okuniew. Po upadku Księstwa Warszawskiego ziemie wokół Mińska zalazły się w zaborze rosyjskim, w którym utworzono Królestwo Polskie. Wprowadzono nowy podział administracyjny; utworzono województwa i obwody, w ramach których miały funkcjonować powiaty stanowiące okręgi wyborcze i sądownicze. Został utworzony obwód stanisławowski złożony z powiatu siennickiego i stanisławowskiego. Obwód ten, którego siedzibą miał być Okuniew, należał do województwa mazowieckiego. Ostatecznie podział ten został zatwierdzony 16 stycznia 1816 r. przez namiestnika Królestwa Polskiego, gen. Józefa Zajączka. Z tym, że na siedzibę obwodu stanisławowskiego został wyznaczony Mińsk. Właściciel miasta, hr. Stanisław Jezierski, oddał bezpłatnie lokale na potrzeby władz administracyjnych.
W 1837 r. przemianowano województwa na gubernie, a w pięć lat później, ukazem carskim z 11 października 1842 r., obwody zostały zamienione na powiaty. Największe zmiany administracyjne nastąpiły na mocy ukazu z 19-31 grudnia 1866 r. Wtedy to utworzono m.in. powiat miński, którego nazwę w 1868 r. zmieniono na nowomiński. Powiat ten objął część obszaru byłego powiatu stanisławowskiego, tj. miasta Mińsk, Karczew, Siennica, Latowicz, Cegłów, Kałuszyn, Kołbiel i Stanisławów oraz gminy: Chróścice, Łaziska, Jakubów, Mińsk, Ładzyń, Dębe Wielkie, Czarna, Janów, Barcząca, Mienia, Siennica, Ruda, Duchnów, Glinianka, Otwock, Starawieś, Wielgolas, Dębe Małe, Iwowe, Kuflew, Łukówiec i gminę Wiązowna, przyłączoną z powiatu warszawskiego. Pozostała część zlikwidowanego powiatu stanisławowskiego odeszła do nowo utworzonego powiatu radzymińskiego. Podział ten dotrwał do I Wojny Światowej. W międzyczasie niektóre wspomniane wyżej miasta utraciły prawa miejskie.
W okresie I Wojny Światowej Mińsk znalazł się w części Królestwa Polskiego, okupowanego przez wojska niemieckie. Zarządzeniem generał-gubernatora warszawskiego z dnia 22 marca 1916 r. połączono powiaty miński i radzymiński w jeden powiat miński. W okresie II Rzeczypospolitej, w 1921 r. powiat Mińsk Mazowiecki, należący do województwa warszawskiego, składał się z miast: Mińsk Maz. i Kałuszyn oraz z gmin: Cegłów, Chróścice, Dębe Wielkie, Glinianka, Iwowe, Jakubów, Kołbiel, Kuflew, Latowicz, Ładzyń, Łukówiec, Mińsk, Rudzienko (k. Dobrego), Siennica i Stanisławów. Na kilka miesięcy przed wybuchem II Wojny Światowej, Minister Spraw Wewnętrznych, rozporządzeniem z dnia 28 kwietnia 1939 r., zniósł gminę wiejską Czarnogłów i Ładzyń oraz zmniejszył liczbę gmin do 17., w skład których wchodziły dwie gminy miejskie (Mińsk Maz. i Kałuszyn) oraz 15 gmin wiejskich (Cegłów, Chróścice - z siedzibą w Kałuszynie, Dembe (dziś - Dębe Wielkie) - z siedzibą w Pustelniku, Glinianka, Iwowe, Jakubów, Jeruzal, Kołbiel, Kuflew - z siedzibą w Woli Rafałowskiej, Latowicz, Mińsk Mazowiecki - z siedzibą w mieście Mińsk Maz., Rudzienko - z siedzibą w Dobrem, Siennica, Stanisławów i Wielgolas).
W okresie II Wojny Światowej powiat miński znalazł się w dystrykcie warszawskim. Po wojnie przywrócono przedwojenny podział administracyjny. Mińsk Mazowiecki wraz z powiatem znalazł się znowu w województwie warszawskim. Ze zmianami (w 1954 r. zlikwidowano gminy i utworzono mniejsze gromady) dotrwał on do 1975 r. W 1968 r. powiat mińskomazowiecki liczył 23 gromady: Cegłów, Dębe Wielkie, Dobre, Grodzisk, Groszki Nowe, Iwowe, Jakubów, Jeruzal, Kałuszyn, Kuflew, Latowicz, Ładzyń, Mińsk Maz., Mrozy, Pustelnik, Rudzienko k. Dobrego, Rudzienko k. Kołbieli, Siennica, Sołki, Stanisławów, Stojadła, Wielgolas i Wiśniew. W 1973 roku przywrócono podział na gminy, siedzibą gminy Mińsk Mazowiecki od 1973 r. jest miasto Mińsk Maz.
28 czerwca 1975 r. Sejm PRL przyjął ustawę o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, na mocy której likwidacji uległy powiatowe jednostki administracyjne. Powstało 49 województw, w tym województwo siedleckie, do którego przyłączono Mińsk Maz. i Kałuszyn wraz z gminami: Cegłów, Dębe Wielkie, Dobre, Jakubów, Kałuszyn, Kołbiel, Latowicz, Mińsk Mazowiecki, Mrozy, Siennica i Stanisławów. W 1990 r. zostały przywrócone instytucje samorządu terytorialnego i utworzono rejonowe urzędy administracji państwowej. Urząd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim objął obszarem miasto Mińsk Mazowiecki i 13 gmin. (Cegłów, Dębe Wielkie, Dobre, Jakubów Kałuszyn - miasto i gminę, Kołbiel, Latowicz, Mińsk Maz., Mrozy, Poświętne, Siennicę, Stanisławów i Strachówka).
Radykalną zmianę w podziale administracyjnym wprowadzono pod koniec XX wieku. Z dniem 1 stycznia 1999 r. (w wyniku reformy administracyjnej kraju) na mapę administracyjną RP powrócił Powiat Miński, który znalazł się w nowo utworzonym Województwie Mazowieckim. Do nowego Powiatu Mińskiego nie weszły gminy: Kołbiel, Poświętne i Strachówka, a doszły gminy: Halinów, Sulejówek i Wesoła. Przez krótki okres 1.01.2002 r. - 27.10.2002 r. Gminy Sulejówek i Wesoła wchodziły w sklad powiatu warszawskiego. Po wyborach samorządowych 27 października 2002 r. Sulejówek powrócił do powiatu mińskiego, a Wesoła stała się dzielnicą m.st. Warszawy.
